İlahiyat Fakültesinde “İslâm Tarihinde Salgın ve Toplum: Kara Veba” Semineri

İlahiyat Fakültesi Konferans Salonunda pandemi tedbirlerine uygun olarak gerçekleştirilen programa İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ahmet Bostancı, İslam Tarihi ve Sanatları Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mehmet Memiş, öğretim üyeleri ve öğrenciler katıldı.

Sunuculuğunu Arş. Gör. Firdevs Yıldız’ın yaptığı programın açılış konuşmasını İslam Tarihi ve Sanatları Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mehmet Memiş yaptı. Prof. Dr. Memiş, konuşmasında salgının iki yıla yakın zamandır bütün dünyanın en önemli gündemini oluşturduğunu belirterek bu konunun geçmişe yönelik merakları da artırdığını ifade etti. Bu bağlamda Dr. Esra Atmaca’nın da “Kara Veba: Memlükler'de Salgın ve Toplum” isimli bir kitap kaleme aldığını kaydeden Prof. Dr. Memiş, vereceği seminer için Dr. Öğr. Üyesi Esra Atmaca’ya teşekkürleri iletti.

Dr. Öğr. Üyesi Esra Atmaca, konuşmasının başında etkisi ve sebep olduğu ölümler sebebiyle İslâm tarihinde “Kara Veba”nın diğer salgınlardan ayrılan bir yönü olduğunu vurgulayarak diğer salgın hastalıklar arasında vebanın uzun süre insanlık tarihini meşgul ettiğini ve toplumları derinden etkilediğini söyledi. Dr. Atmaca, tarihte yaşanan üç büyük veba hakkında kısaca bilgi verdikten sonra bunlar arasından 14. yy’da ortaya çıkan ve asırlar boyunca etkisini gösteren “Kara Veba” üzerinde durdu. Bu vebanın Avrupa’da “The Black Death” şeklinde anıldığını ve genellikle çalışmalarda sadece Avrupa’da yaşanmış gibi ele alındığını belirten Dr. Atmaca, bu vebanın İslâm dünyasında çok yıkıcı etkilerinin olduğunu ve nüfus kayıpları yanında ilmî hayat, sosyal hayat ve dinî-psikolojik hayat açısından İslâm toplumunu derinden etkilediğini ifade etti. Dr. Esra Atmaca, daha sonra “Kara Veba”nın ortaya çıkışından bahsederek bu vebanın Orta Asya’da Moğollar içerisinde ortaya çıktığını, oradan Kırım’a, oradan da Cenevizli tüccarlar vasıtasıyla diğer liman şehirlerine yayıldığını ve bir yandan da kara yoluyla yayılarak tüm dünyayı etkisi altına aldığını söyledi.

Dr. Atmaca, devamında İslâm dünyasında yaşanan vebalar hakkında kısaca bilgi verdi. Bu bağlamda beş salgına dikkat çeken Dr. Atmaca, Şîreveyh, Amvâs, Cârif, Feteyât, 131 (749) Senesi Taunu gibi salgınlardan bahsederek bunların İslâm dünyasındaki etkilerinden bahsetti. İslâmî kaynaklarda veba ile ilgili geçen ifadelere de değinen Dr. Atmaca, İslâm dünyasında veba hakkında ortaya çıkan tartışmalara ilişkin bilgi verdi.

Dr. Atmaca, konuşmasının devamında Memlük kaynaklarından hareketle 14. yy’da ortaya çıkan 749 Yılı Vebası (Kara Veba) üzerinde ayrıntılı bir şekilde durdu. Dr. Atmaca, vebanın ortaya çıkışı, veba hastalığının seyri, tedbirler ve çare arayışları, vebadan ölenlerin sonu, vebanın demografik yapıya etkisi, vebanın sosyal hayata etkisi, vebadan ölenlerin şehitliği, vebanın ekonomik ve idarî hayata etkisi, ilmî hayata etkisi gibi başlıklar altında “Kara Veba” hakkında çeşitli bilgiler verdikten sonra sözlerini tamamladı.

Program, İlahiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ahmet Bostancı’nın, Dr. Öğr. Üyesi Esra Atmaca’ya hediye takdiminin ardından sona erdi.