Cengiz Han'ın torununu öldürürseniz ne olur?

1222 yılında sıradan bir Harzemşah okçusu, şehrini Moğollardan korumak için kale surlarından ok atıyordu. Yaptığı atışlardan birinde okunu gerdi ve kalabalık Moğol ordusuna doğru rastgele bir atış daha yaptı. Ok havada süzüldü, süzüldü ve bir Moğol'un boynuna saplandı. Yere düşen ve oracıkta hayatını kaybeden bu Moğol, Cengiz Han'ın en sevdiği torunu Mutukan'dı.

Bu olay, Bamyan şehri için kıyametin başlangıcı olacaktı.

Bamyan şehri, günümüz Afganistan sınırları içerisinde yer alan bu şehir bir zamanlar görkemli bir geçmişe sahipti. Milattan önceki zamanlarda kurulan Bamyan, önce Perslere, sonra Büyük İskender'e, daha sonrasında Akhunlara ve İskitlere ev sahipliği yapmıştı. İslamiyetin ortaya çıkışı ve yayılmasıyla da Bamyan Müslümanların eline geçmişti. Takvimler 1200'lü yılları gösterdiğinde ise Bamyan şehri Harzemşahların hakimiyetindeydi.

O yıllarda Asya kıtası üzerinde iki büyük güç vardı. Bunlardan biri, kabileler halindeki Moğolları tek bayrak altında toplayan Cengiz Han; diğeri ise doğunun zengin ticaret şehirlerine sahip olan Harzemşahların lideri Alaaddin Muhammed Harzemşah'tı. Ancak beklenenin aksine bu iki devlet savaş halinde değildi. Cengiz Han, Harzemşahları dostu olarak görüyor, aralarındaki ticari ve siyasi ilişkileri geliştirmek istiyordu. Fakat Alaaddin Muhammed, Moğollara karşı pek dostane düşüncelere sahip değildi. Alaaddin Muhammed'in en büyük hayali Çin'i ele geçirmekti. Çin'le arasında duran en büyük engelse Moğol İmparatorluğu'ydu. Bu nedenle Cengiz Han'ı kendisine en büyük siyasi rakip olarak görüyordu.

Nitekim iki ülke arasında bir ticaret anlaşması imzalanmış ve tüccarlar birbirlerinin topraklarında ticaret yapmaya başlamıştı. Bu anlaşma doğrultusunda altın, gümüş, ipek ve değerli kürklerle yüklü 500 deveden oluşan büyük bir Moğol kervanı, Harezm topraklarına girdi. Fakat bu kervan, Alaaddin Muhammed'in amcası Otrar şehrinin valisi İnalcık tarafından durdurularak kervanın malları yağmalandı ve bir deveci hariç tüccarların hepsi kılıçtan geçirildi.

Gerçekleşen bu saldırıdan canını zor kurtaran deveci, Cengiz Han'ın yanına gidip durumu anlattı. O sırada Çin'le savaş halinde olan Cengiz Han, bu olaya son derece sinirlense de sakinliğini koruyarak Harzemşahlara üç kişilik elçi heyeti ve bir de mektup gönderdi.

Cengiz Han, mektupta Otrar valisi İnalcık'ın kendisine teslim edilmesini ve yağmalanan kervanın zararının tazmin edilmesini istiyor, bu basit istekler karşılandığı takdirde iki ülkenin dostça ticarete devam edebileceğini söylüyordu.

Alaaddin Muhammed, Moğolları o kadar küçümsüyordu ki büyük bir özgüvenle Moğol baş elçisinin kafasını kestirdi diğer iki elçininse saçlarını ve sakallarını yaktırıp aşağılayarak onları rezil bir şekilde geri gönderdi. Harzemşahların lideri şansını fazlasıyla zorlamıştı, bir Moğol elçisine yapılan hakaret Cengiz Han'a yapılmış sayılırdı. Bu nedenle Moğol hükümdarı bu saygısızlığı bir savaş ilanı olarak kabul etti ve Çin seferini sonlandırarak Harzemşahlıların üzerine bir sefer başlattı.

Moğolların geldiğini öğrenen Alaaddin Muhammed, bir meydan savaşını göze alamayarak tüm ordusunu parçalara ayırdı ve kalelere dağıttı. Yani Harzemşahların tek planı kale savunması yapmaktı.

Cengiz Han da ordusunu bölerek pek çok kaleyi aynı anda kuşatarak birbirlerine yardım etmelerini engellemek istedi.Bu yüzden, Cuci, Çağatay, Ögeday ve Tulu isimli dört oğluna, güvendiği komutanlarına hatta bazı torunlarına bile bir ordu vererek her birini ayrı ayrı kale kuşatmasına gönderdi. Bu torunlardan biri de Cengiz Han'ın en sevdiği torunu olarak bilinen Çağatay'ın oğlu Mutukan'dı.

Genç Mutukan dedesi tarafından Bamyan şehrini almakla görevlendirilmişti. Bamyan şehri önlerine gelen Moğollar, şehirdekilere önce teslim olmalarını söyledi. Cevap olaraksa kaleden mancınık atışları geldi. Böylelikle iki taraf arasında uzaktan ok ve mancınık atışları başladı.

Kuşatmanın henüz başındayken kaleden atılan oklardan biri, toy bir savaşçı olan Mutukan'ın boğazına saplandı. Genç Mutukan yere yığıldı, kanlar içinde can verdi. Toprağa akan kan, Cengiz soyuna aitti. Bamyan şehri, nasıl bir felakete uğrayacağının farkında bile değildi.

En sevdiği torununun ölüm haberi Cengiz Han'a bir akşam yemeği sırasında verildi. Öfkeden deliye dönen büyük han, dört oğlunu da derhal yanına çağırttı. Cengiz Han, oğlu Çağatay'a ölüm haberini şöyle verdi: "Çağatay, ağlamanı yasaklıyorum. Oğlun Mutukan öldürüldü, git ve öcünü al."

Mutukan'a büyük bir cenaze töreni düzenlendi. Ardından Cengiz Han, askerlerine Bamyan'ı almaları için üstün gayret göstermelerini emretti ve Moğollar, tüm gücüyle Bamyan şehri üzerine karabasan gibi çökerek çok kısa zamanda şehri ele geçirdi.

Bu da yetmedi, şehirdeki kedi, köpekler, inekler bile ölüme mahkum edildi. Şehirde görülen karıncalar, böcekler bile ezildi. Kısacası, Cengiz Han'ın emri şuydu: "Bamyan şehrinde nefes alan her şey öldürülecek." Bununla da yetinilmedi ve şehir 3 gün boyunca yakıldı, taş üstünde taş kalmadı, şehrin surları yerle bir edildi ve tamamen toprağa gömüldü. Bitmedi, şehrin etrafındaki ormanlar ateşe verildi ve bu alan tamamen çölleşti. Şehre girmek tamamen yasaklandı. Yani Bamyan şehri yeryüzünden silindi ve buradan hiçbir insan, hayvan veya bitki sağ çıkamadı.